Water uit varkensmest

De familie Verhelst runt in het West-Vlaamse Langemark twee boerderijen met in totaal 6.000 varkens. Die komen terecht in onder meer de winkelrekken van Colruyt en vinden zelfs hun weg naar heel Europa en China. Maar de stiel rendabel houden wordt er niet gemakkelijker op. Onder meer de massa mest is een probleem. ‘Het is een zware kostenfactor’, zegt Johny Verhelst. Je kan die niet meer naar believen uitstrooien op akkers. De wetgeving wordt strenger om overbemesting tegen te gaan en algengroei en vissterfte in rivieren in te perken.

De kosten om de mest af te voeren liepen te hoog op. Voor het varkensbedrijf was de bouw van een eigen mestverwerkingsinstallatie de enige manier om rendabel te blijven. Die verwerkt niet alleen mest van eigen varkens. Ook boeren uit buurt brengen nu hun mest naar Verhelst om er iets mee te doen.

En dat ‘iets’ is best indrukwekkend. Met een centrifuge worden de ‘dikke’ en de ‘dunne’ fractie van elkaar gescheiden. De dikke wordt gedroogd tot een geconcentreerde vorm van kunstmest. ‘Vooral met de dunne fractie werken we hier verder’, zegt Verhelst. ‘De nitraten worden omgezet in het onschadelijke stikstofgas. Fosfaten en andere voedingsstoffen worden gerecupereerd. In een laatste stap wordt het zout uit het water getrokken.’
In de installatie worden de 'dikke' en de 'dunne' fractie van mest van elkaar gescheiden.

Het kostte Verhelst enkele maanden om alle machinerie in gang te krijgen, maar sinds enkele weken wordt water geproduceerd. ‘Er zit nu al 1 miljoen liter in de tanks. Klaar om de omringende akkers te irrigeren tijdens droge periodes’, zegt hij. ‘Daar is steeds meer nood aan. Kijk naar de vorige zomers en wat vandaag aan het gebeuren is. Er is een grote vraag naar vocht. Elke dag krijg ik telefoons.’

Nu kunnen de lokale boeren nog water uit de beken oppompen. Maar van zodra er in de regio een captatieverbod komt, staat Verhelst als redder in nood paraat met zijn buffertanks met een capaciteit van 30 miljoen liter. ‘Mestoverschotten waren eerst een milieuprobleem, nu is mest een milieuoplossing.'

De bouw van de hele installatie kostte ‘meerdere’ miljoenen en wordt mee gefinancierd vanuit het Ieperse Truckwash, een ander bedrijf van de familie Verhelst. Het idee trok bovendien de interesse van landbouwers uit de buurt die mee in het project stapten. En Verhelst kon rekenen op 1 miljoen euro Vlaamse subsidies, in het kader van een oproep tot innovatie om waterschaarste aan te pakken.

De verdeling van het water zal gebeuren via een nog aan te leggen irrigatienetwerk van 5 kilometer lang. Dat netwerk zal ook langs bufferbekkens - vijvers of putten - van de landbouwers passeren. Daardoor is de totale buffercapaciteit van het project niet 30 maar 50 miljoen liter. ‘Dat is voldoende om de 50 hectare akkers van de  betrokken landbouwers gedurende twee weken te bewateren in geval van extreme droogte, en schade aan gewassen te vermijden’, luidt het.

Omdat de waterproductie nog maar net is opgestart, wordt de volledige capaciteit dit jaar niet gehaald. ‘De tanks zullen dit jaar niet meer op tijd helemaal gevuld raken, maar we zijn al blij dat we een beetje kunnen helpen. Volgend jaar zullen we er pas echt staan.’