Impact coronacrisis op het platteland

– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Begin mei lanceerde de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) een bevraging bij alle LEADER-secretariaten (Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale) en de Provinciale Managementcomités. Via deze korte vragenlijst wou men de gewijzigde noden van specifieke doelgroepen op het platteland en in de plattelandsgemeenten naar aanleiding van de coronacrisis in kaart brengen en een zicht krijgen op de concrete vragen naar ondersteuning. Er was tijd tot 25 mei om de bevraging in te vullen.

Ik juich het initiatief alleszins toe om specifieke aandacht te besteden aan de gevolgen van de coronacrisis voor het platteland. Ook op het platteland zijn de negatieve gevolgen sterk voelbaar en is de nood aan begeleidende maatregelen hoog. Ongetwijfeld kreeg u ondertussen al heel wat interessante reacties en bevindingen doorgestuurd.

Minister, hebt u een zicht op het aantal reacties die op deze bevraging gekomen zijn?

Wat zijn de belangrijkste conclusies die u uit de verzamelde info kan trekken en wat zijn uw verdere plannen met deze informatie?

Bent u van plan om de plattelandscontext nog rond andere thema’s te bevragen op deze manier?

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, mijn vraag is gelijkaardig en gaat over de bevraging van de Provinciale Managementcomités en de Plaatselijke LEADER-Groepen over de impact van de coronacrisis op het platteland. Dat kwam ook op tafel in mijn eigen regio, namelijk op het Westhoekoverleg, waar achttien burgemeesters samenzitten om een aantal zaken in detail te bespreken, zoals de impact van de coronacrisis op ons lokaal bestuur, maar zeker ook op het plattelandsbeleid. Er werd ook input gevraagd aan de sociale partners omdat we dit bijzonder belangrijk vinden. Er was tijd tot 25 mei om de antwoorden in te dienen. Na indiening kregen we van uw diensten de melding dat het enige dagen kon duren vooraleer we antwoorden zouden krijgen.

Minister, wanneer schat u een reactie te kunnen bezorgen?

Wat bent u van plan met de antwoorden? Welke acties zullen hieraan gekoppeld worden? Volgt er nog een uitgebreidere analyse van de antwoorden en mogelijke initiatieven die hieraan gekoppeld kunnen worden?

Er worden verschillende beleidsdomeinen getroffen, zoals Mobiliteit, Toerisme en Welzijn. Zal u over deze transversale thema’s ook in overleg gaan met uw collega-ministers?

Minister Demir heeft het woord.

We hebben in de commissie van 8 april een gedachtewisseling gehad, waarop velen van jullie zijn tussengekomen over de gevolgen van corona op het platteland. Vervolgens heb ik aan mijn administratie gevraagd om een algemene bevraging te organiseren. Per mail van 30 april nodigde de VLM met de medewerking van de provinciale plattelandscoördinatoren en de LEADER-coördinatoren de leden van de Provinciale Managementcomités en de Plaatselijke LEADER-Groepen uit om hun inzichten over de gevolgen van de coronacrisis op het platteland te delen. De inzichten konden tot 25 mei ingediend worden via twee open vragen. Er zijn een zeventigtal antwoorden ontvangen, wat redelijk veel is, waaronder een gecoördineerd antwoord vanuit het Westhoekoverleg. Men is goed georganiseerd in de Westhoek; dat hebben we graag. (Gelach)

De antwoorden zijn divers, behandelen zowel specifieke problemen als algemene noden, en zowel concrete suggesties als algemene verwachtingen. Mijn administratie analyseert de ontvangen respons thematisch. Per thema wordt nagegaan of er een conclusie getrokken kan worden, wat informatie kan opleveren over de dringende noden en mogelijkheden en suggesties, waarop ik het plattelandsbeleid kan bijsturen en heroriënteren.

Indien de conclusies aansluiten bij andere beleidsdomeinen dan plattelandsbeleid, zoals Mobiliteit, dan zal ik de bevoegde ministers het rapport bezorgen en verzoeken om hiermee rekening te houden in hun toekomstige beleidsinitiatieven.

Mijn administratie zal mij voor het zomerreces een rapport met de resultaten van deze bevraging bezorgen. Het is niet meer dan normaal dat we dat dan publiek maken en de respondenten hierover informeren en hun het rapport bezorgen.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Ik ben vooral heel blij om te horen dat het Westhoekoverleg heel goed georganiseerd is, maar dat wisten we natuurlijk al. Mevrouw Talpe en ik zijn in de Westhoek ooit pionier geweest op het vlak van samenwerking, en samenwerken loont.

Maar de Westhoek heeft ook een heel speciaal karakter. Het is niet alleen een heel mooie streek, we kennen daar jammer genoeg ook wel een aantal problematieken. We hebben een oudere bevolking, veel kwetsbare groepen, vaak verspreid, waardoor men grote afstanden moet overbruggen. We hebben ook heel veel land- en tuinbouwers. Die zijn al heel kwetsbaar in sommige situaties, maar in de coronaperiode merken we dat de mentale belasting veel hoger is. U kent wellicht het project Boeren op een Kruispunt. Vanuit die organisatie krijgen we hierover ook specifieke signalen. Ik durf er dan ook voor te pleiten om aandacht te hebben voor de psychologische ondersteuning van onze inwoners en hun mentaal welbevinden.

Ik wil u graag nog een goed voorbeeld meegeven, minister. Ik ben schepen in Poperinge, vlak bij de Franse grens. We hebben daar een buurtsalon opgericht om de dienstverlening in de dorpen, waar er geen winkel of dienstverlening meer is, terug te brengen. Dat buurtsalon is een samenwerking tussen de lokale dienstencentra en de bibliotheken. Normaal gezien ben ik veel bezig met onderwijs en ik pleit ervoor om ICT ook in een landelijke context te introduceren bij mensen die daar normaal heel ver vanaf staan. Het buurtsalon is ook een hub waar mobiliteitsvragen aan bod komen, met bijvoorbeeld deelfietsen, maar ook projecten rond de korte keten, waarrond minister Crevits het project ‘Lekker Vlaams’ heeft geïntroduceerd. Dat bundelen we allemaal in het buurtsalon. Ik denk dat dat een goed voorbeeld kan zijn over hoe je het beleid voor het platteland in een project kunt bundelen.  

Ik ben heel blij dat u de bundeling van de vragen doorstuurt naar uw collega’s zodat zij er heel specifiek punten in een landelijke context kunnen uithalen. Ik hoop in elk geval dat de buurtnabijheid via een buurtsalon Vlaanderenbreed uitgewerkt kan worden.

We onthouden vooral dat u heel blij bent.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik was al heel tevreden met de bevraging op zich. Ik ben heel blij dat de minister de vinger aan de pols houdt. Zoals mevrouw Vandromme zegt, is de Westhoek bijzonder ambitieus.

U wilt het rapport overmaken aan uw collega’s. Gaat het nog verder dan dat? Komt er een overleg met uw collega’s over het plattelandsbeleid of blijft het in eerste instantie bij het overmaken van het rapport?

Zijn er op het eerste gezicht grote verschillen tussen bepaalde provincies en regio’s, of ziet u daar gelijkaardige tendensen? Dat interesseert mij ook wel. Ik denk dat het belangrijk is om daaruit lessen te trekken en niet alle regels over een kam te scheren. Ik denk dat dat ook de bedoeling was van de bevraging, zodat men initiatieven op maat kan nemen.

Nu, wat ook een van de opportuniteiten is van de coronacrisis – mevrouw Vandromme had het over het welzijn van de mensen op het platteland –, is dat er is gebleken dat de korte keten en het plattelandstoerisme nu een enorme boost krijgen. Dat is in de commissie Landbouw ook al aan bod gekomen. Dat moeten we zeker vastgrijpen en ik denk dat dat ook uit die bevraging zal blijken. Vanuit het Westhoekoverleg is in ieder geval ook aangehaald dat we daar verder willen op inzetten. Dat waren zowat mijn bijkomende vragen.

De heer Nachtergaele heeft het woord.

Minister, eerst en vooral bedankt om effectief gevolg te geven aan die oproep in de commissie van 8 april, waar we de suggestie hebben gedaan om te overleggen met de lokale overheden. Ik denk dat dat heel wat interessante info zal opleveren.

Ik zou misschien nog een suggestie doen. Ik hoorde collega Vandromme praten over een buurtsalon. Er zijn heel wat collega’s die heel wat interessante voorstellen hebben ontwikkeld en die hebben gereageerd op de uitdagingen die we zien naar aanleiding van die coronacrisis. De Vlaamse overheid zou misschien een rol kunnen spelen wat betreft het uitwerken van een ideeënpark, waar ‘best practices’ kunnen worden uitgewisseld en waar gemeenten van elkaar kunnen leren. Het lijkt mij een gemakkelijke tool om heel wat in beweging te zetten zonder dat dit verschrikkelijk veel geld hoeft te kosten.

Plant u nog overleg met de gemeentebesturen zelf en met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) of andere organisaties rond corona op het platteland? Dat lijkt mij alvast iets om over na te denken.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Ik wil mij eigenlijk aansluiten bij de vraag van collega Talpe. Ik vind het natuurlijk goed dat u de resultaten voor de andere ministers aan hen overmaakt. Maar wat ik voor een stuk mis is het horizontale in deze bevoegdheid. Ik heb dat nog al eens gezegd, denk ik. Mijn vraag is dan ook of u een stuk verdergaat dan enkel het overmaken van de resultaten? Gaat u de zaken ook samen bekijken? Ik denk dan bijvoorbeeld aan de rechtstreekse verkoop van landbouwproducten aan consument? Dat zit voor een stuk bij de bevoegdheid Landbouw, maar het is voor het platteland wel een belangrijke aangelegenheid.

Mijn vraag is of het niet mogelijk is om horizontaal te bekijken wat er voor het platteland kan gebeuren. Misschien biedt deze vragenlijst – en vooral de antwoorden daarop – daartoe een ideaal middel.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Collega’s, ik dank jullie voor deze zeer relevante vraag. Het is mooi om te zien welke solidariteit er in de Westhoek leeft. Dat is een zeer goede zaak voor onze prachtige provincie en vooral voor de Westhoek zelf.

Collega Vandromme merkte op dat er ook een momentum is rond technologische innovatie en IT en de versnelling daarrond in het plattelandsgebied. Ik ben blij dat dat ook aangeraakt wordt. We hadden vorige week in de commissie Binnenlands Bestuur met minister Somers een debat over Smart Cities. Ik heb er toen voor gepleit om ook Smart Villages meer in de focus te houden. Want vaak heeft men het idee dat die Smart Cities in de centrumsteden zullen starten en dat zich dat dan wel verder zal uitrollen richting de plattelandsgemeenten. Er lijkt mij hier inderdaad een momentum om ook specifiek met een aantal plattelandsuitdagingen een datagedreven aanpak toe te passen. Dat lijkt mij een interessant aandachtspunt.

Richting de werkzaamheden van deze commissie lijkt het mij misschien interessant om een gedachtewisseling te organiseren zodra dat rapport definitief is, met de minister en de VLM, om die resultaten eens ten gronde te bespreken. Op die manier kunnen we ook die geïntegreerde aanpak waarmaken.

Dat laatste lijkt mij in elk geval een goede suggestie. We zullen dat in het oog houden, en als het rapport beschikbaar is zullen we een afspraak maken om dat te bespreken. Dat lijkt mij inderdaad bijzonder relevant.

Minister Demir heeft het woord.

Zodra alles is afgerond lijkt het mij een goede suggestie om dat rapport ten gronde te bespreken, samen met de VLM. Ik wil daar ook graag bij aanwezig zijn.

Ik ben misschien niet duidelijk geweest, maar ik kom even terug op de vraag over hoe we dat aanpakken met de andere ministers. Zodra het rapport af is, is het de bedoeling dat ik het in eerste instantie aan de collega-ministers bezorg. En ik vraag hun dan ook om er rekening mee te houden bij hun toekomstige beleid. Het spreekt voor zich dat we dan ook in overleg zullen treden.

Ik denk dat dat evident is. We zullen zien. Ik weet op dit moment niet of er provinciale verschillen zijn. Het zou logisch zijn van wel, dat het verschilt van provincie tot provincie. We zullen moeten afwachten tot we het rapport hebben. Normaal gezien zou het voor het zomerreces aan mij worden overgemaakt en dat zal dan ook aan bod komen.

Toerisme Vlaanderen onderzoekt hoe men het hoevetoerisme de komende jaren kan promoten. We hebben zulke mooie troeven; die moeten we dan ook uitspelen. Toerisme Vlaanderen gaat na hoe men daarvoor de nodige middelen kan vrijmaken.

Mevrouw Vandromme wees op de kwetsbaren, en ik ben het daar volledig mee eens. Ook het psychologisch welzijn zal een van de thema's zijn die in het rapport naar boven komen. Een paar weken geleden hebben we een project voor 125.000 euro goedgekeurd voor het Regionaal Landschap Westhoek, waarbij we ook gevraagd hebben om in samenwerking met de groep van kwetsbaren en eenzamen na te gaan hoe we het landschap moeten indelen. Dit is nog niet zo lang geleden ondertekend. Het is goed om al zeker die groep, die ook heel moeilijk te bereiken is, mee te betrekken.

Voorzitter, het is misschien interessant om het rapport later in de commissie te bespreken. In eerste instantie zal ik het rapport laten overmaken, ook publiekelijk aan iedereen die eraan heeft deelgenomen. Ik zal vragen aan de collega-ministers hoe zij toekomstige beleidsinitiatieven zien, maar we moeten het ook in de commissie zelf bespreken.

Minister, u hoorde het: wij willen het platteland onder de aandacht houden en wij zijn blij dat u in elk geval uw inbreng wilt doen.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord.

Collega Vaneeckhout, ik had de suggestie nog even achter de hand gehouden om het rapport ook voor te stellen in de commissie. Bij deze is het gedaan en kunnen we uitkijken naar de voorstelling.

De Westhoek stelt zich zeker kandidaat om mee te werken aan het project rond Smart Villages.

Minister, dit weekend was een van onze collega's, iemand van uw partij, op bezoek in de Westhoek. Hij zond mij een berichtje: ‘Ik ben komen kijken in de Westhoek waar al die Europese middelen voor dienen.’ Ik had hem gevraagd of hij tevreden was en hij vond het in elk geval een heel erg mooie streek om te genieten. Ik wil toch ook nog eens zeggen dat die Europese middelen ook voor de mensen die er wonen, zeer belangrijk zijn. Ik vraag u nog eens opnieuw om met de Vlaamse Regering te blijven ijveren voor voldoende middelen vanuit Europa om via LEADER allerlei projecten uit te werken, die onder andere de Westhoek, maar ook andere Vlaamse plattelandsgebieden ondersteunen.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben opgelucht dat er zich zoveel collega's hebben aangesloten. Het toont het belang aan van het plattelandsbeleid. Het is ook de eerste keer dat het platteland zoveel aandacht krijgt in de schoot van de Vlaamse overheid. 

Minister, u bent dus eigenlijk een pionier om het plattelandsbeleid sterk uit de startblokken te laten schieten en naar een heel hoog niveau te tillen. Ik dank u in ieder geval om de bevraging te doen en om niet alleen het rapport over te maken, maar ook effectief het overleg aan te gaan en te stimuleren dat er echte beleidsinitiatieven komen vanuit de andere raakvlakken die aan het platteland zijn gekoppeld. Het zou heel jammer zijn dat we die input niet naar output brengen.

Trek dus maar hard aan de mouw, zodat we effectief een mooie gedachtewisseling kunnen houden. Dank aan collega Vaneeckhout voor de suggestie aan de voorzitter om hierop in te gaan. We zullen zeker aanwezig zijn en actief meewerken.

De vragen om uitleg zijn afgehandeld.