Parlementaire vraag over de verlenging van de krokusvakantie

Mevrouw Goeman heeft het woord.

Minister, de cijfers gaan in ons land gelukkig nog altijd de goede kant op, in tegenstelling tot in onze buurlanden. Als er één ding is dat we ondertussen geleerd hebben, is het dat het coronavirus bijzonder onvoorspelbaar is, zeker met de zeer besmettelijke Britse variant die op de loer ligt. En neen, we weten nog altijd niet in welke mate schoolgaande kinderen en leerlingen bijdragen tot de verdere verspreiding van het virus. Ons lijkt het alvast beter om op veilig te spelen, om geen risico's te nemen en de krokusvakantie sowieso te verlengen naar twee weken, om net als in de herfstvakantie opnieuw een virologische break van twee weken in te bouwen, waarin kinderen en leerlingen veel minder met elkaar in contact komen en elkaar dus ook niet kunnen besmetten. Het lijkt ons vooral goed om daar nu al duidelijkheid over te scheppen. Ik denk dat dat absoluut nodig is. Ouders, scholen en lokale besturen moeten weten waar ze aan toe zijn.

Ik kreeg gisteren nog een mail van een arbeider, die mij schreef dat hij deze maand al 80 procent van zijn vakantie voor de rest van het jaar moet doorgeven en vroeg hoe het nu zit met de krokusvakantie. Hij kan niet zomaar ineens last minute verlof aanvragen. Dat geldt voor zowat alle ouders. Zij hebben tijd nodig om hun verlof te regelen en opvang te organiseren voor hun kinderen, zeker als we niet willen dat ouders last minute naar de grootouders kijken, bij gebrek aan alternatieven. Het laatste dat we willen is dat we grootouders op die manier onnodig in gevaar brengen.

Ook scholen en lokale besturen moeten heel snel die duidelijkheid kunnen krijgen, om hun lesplannen alvast te kunnen aanpassen en de nodige opvang door de gemeente te kunnen voorzien. Dat is allemaal niet zo evident. Het lijkt ons dus beter om die knoop nu al door te hakken, zodat iedereen zich kan voorbereiden en er niet opnieuw snel, snel moet worden geïmproviseerd. Minister, erkent u dat de krokusvakantie het best verlengd kan worden?

Minister Weyts heeft het woord.

Dank u wel. Ik hoop dat u een fijne kerstvakantie hebt kunnen doormaken. In mijn geval was het nagenoeg dagelijks Zoom en Teams. Zelfs op 1 januari zat ik samen met de virologen, en dan nog in de voormiddag.

Wij hebben op 2 januari met onze zogenaamde onderwijsclub een bespreking gehouden en enkele conclusies getrokken voor de termijn tot aan de krokusvakantie. We hebben gezegd dat we niet gaan verstrengen. Waarom niet? Ten eerste omdat de cijfers goed zijn. Ik begrijp niet dat, zoals u nu voorstelt, als je vaststelt dat iedereen goede inspanningen levert en dat die vruchten afwerpen, je vervolgens zegt dat je toch gaat verstrengen. Dat begrijp ik niet.

Ten tweede: steeds meer wordt mijn stelling onderschreven dat de scholen niet de motor van het virus zijn. Je ziet dat in de cijfers van de incidentie. Als je de maatschappelijke cijfers en de besmettingen in de samenleving legt naast de cijfers van de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB's), van de scholen, dan zie je dat de scholen geen eilanden in de samenleving zijn, maar dat zij met achterstand de evolutie, de incidentie, het aantal besmettingen in de samenleving volgen. Je ziet ook dat er een verschil is in evolutie in de cijfers van het Vlaamse onderwijs en die van het Franstalige onderwijs. Er is geen schoolcurve, er is enkel een Vlaamse curve en een curve van de Franstaligen, die volgt op de toename van het aantal besmettingen in de samenleving, en niet andersom.

Wij zijn ons vanzelfsprekend bewust van onze verantwoordelijkheid, en de Groep van Experts voor de Managementstrategie van COVID-19 (GEMS) werkt ondertussen ook aan een plan B voor als het slechter gaat en de cijfers tegenvallen. In onze buurlanden is de situatie inderdaad anders en daar worden scholen gesloten. Bij ons zijn de cijfers echter positief. Wij hebben al heel lang en constant inspanningen gedaan die hun vruchten afwerpen. Pas als de situatie echt manifest verslechtert, moeten we bijkomende maatregelen nemen. Dan zou je eventueel kunnen overwegen om in te grijpen. Ik zou echter nooit de krokusvakantie verlengen. Ik zou dan een week afstandsonderwijs organiseren in plaats van nog eens te sluiten, gelet op de cijfers en de leerachterstand die zich duidelijk manifesteert, gelet ook op de wetenschap dat de meest kwetsbare leerlingen altijd het eerste slachtoffer zijn van de sluiting van de scholen. Het verbaast me dus dat die vraag vanuit uw hoek komt.

Alleen in geval van nood zouden wij dat kunnen doen. Dit zal ongetwijfeld in het plan B zitten dat de virologen van de GEMS momenteel uitwerken voor als de situatie verslechtert. De gevolgen voor de leerachterstand, de onderwijskwaliteit en de kwetsbaarste jongeren en kinderen zijn echter nefast als we de scholen sluiten. Ik ben daar absoluut geen voorstander van. We zullen echter klaarstaan als dat wel zo is, net zoals we snel geschakeld hebben in de herfstvakantie. Toen hebben we ook onmiddellijk opvang voorzien in de week die aan de herfstvakantie werd gebreid. Ik was toen ook geen voorstander van die sluiting, maar goed, we hebben onze verantwoordelijkheid genomen en snel geschakeld. Gelet op de leerachterstand en gelet op het lot van de kwetsbare jongeren, wil ik u toch echt vragen om niet zomaar te pleiten voor een verlenging van de krokusvakantie. Dat zou nefast zijn.

Natuurlijk hopen wij ook dat de cijfers positief blijven evolueren, minister. Hopelijk geven de vaccinaties ons ook meer perspectief. Eén ding is wel heel duidelijk: het virus zal niet weg zijn tegen de krokusvakantie. Wat wij, leerkrachten en ouders op dit moment vragen, is duidelijkheid. We moeten vooral vermijden dat we opnieuw in een situatie belanden waarbij ouders en scholen met hun rug tegen de muur worden gezet en last minute moeten improviseren. Dat leidt tot frustratie en chaos, en in het ergste geval tot gevaarlijke situaties omdat grootouders moeten inspringen. Ik neem aan dat u toch erkent dat als men plots een hele week extra opvang moet voorzien, dat voor ouders echt geen evidentie is. Mensen die gaan werken, kunnen niet zomaar toveren. Dat geldt ook voor de lokale besturen. Ze hebben tijd nodig om die opvang te organiseren.

Ik hoor dat er aan een plan B wordt gewerkt. Wanneer wilt u dan ten laatste de beslissing nemen om de krokusvakantie eventueel te verlengen?

De heer Brouns heeft het woord.

We zijn net gestart na een welverdiende kerstvakantie. Ik denk dat we samen het gevoel delen dat het toch een beetje ‘fingers crossed’ is op dit ogenblik. We hebben alles relatief onder controle en we hopen dat zo te houden. We weten intussen dat er een gemuteerd virus in andere landen actief is, onder andere ook in Nederland, en dat is nooit veraf. Zolang het vaccin er niet is, heeft de wetenschap een heel belangrijk devies over een maatregel die we zeker in het onderwijs zo snel mogelijk moeten uitrollen: de sneltesten. Testen, testen en nog eens testen als het van de wetenschappers afhangt. Sommige wetenschappers pleiten zelfs voor een wekelijkse herhaling. Ik heb dan ook een heel concrete vraag aan u, minister. Wat is uw visie op het sneltestbeleid in het onderwijs? Zult u sneltesten incidenteel inzetten bij een indexpatiënt of ook preventief?

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, bedankt voor het antwoord.

Het is goed dat er aan een plan B wordt gewerkt. De eerste vraag die dan opduikt, is wanneer dat plan er zal liggen. Het is belangrijk dat de onderwijssector tijdig op de hoogte is van eventuele aanpassingen. Het is noodzakelijk om te beslissen op basis van de informatie die op dat moment beschikbaar is. In dat opzicht zijn de monitoring en de bronopsporing van belang. Ik hoor u een aantal zaken zeggen, maar we moeten ook eerlijk durven toe te geven dat in het algemene beleid de bronopsporing nog niet volledig loopt. We hebben daar vaak geen compleet zicht op.

Ik weet dat de CLB’s hun rol spelen, maar daarnaast is er ook de algemene maatschappelijke bronopsporing vanuit Welzijn, waaruit misschien nog wat inzichten kunnen komen.

Een tweede belangrijke vraag betreft de rol van sneltesten en de rol van testen in het algemeen. Hoe verloopt het gebruik van de sneltesten op dit moment? Wanneer zullen die op grote schaal worden ingezet?

Goed. Hebt u een vraag?

Ik was al bezig, voorzitter.

De heer Laeremans heeft het woord.

Minister, collega's, het is inderdaad goed dat we nu al nadenken over de krokusvakantie. We willen niet drie dagen van tevoren worden verrast en dan plots met die verlenging worden geconfronteerd, zoals dat in de herfstvakantie is gebeurd.

Eerst en vooral moeten we nu de CLB-cijfers afwachten. Die zouden vandaag komen, maar ik heb ze nog niet zien verschijnen, collega Daniëls misschien wel. Ik denk dat die cijfers vandaag nog overdreven positief zullen zijn, omdat de vakantie net achter de rug is en, ten eerste, er weinig werd getest en, ten tweede, de leerlingen allicht niet te veel ziektes zullen hebben opgeraapt. Je weet het niet, we zullen het een van de komende dagen zien.

Maar de cijfers van 20 januari, binnen veertien dagen, zijn wél cruciaal. Wij menen dat men binnen de twee, drie dagen nadien een beslissing zou moeten kunnen nemen over die verlenging, zodat iedereen genoeg voorbereidingstijd krijgt.

En ten slotte, wij zijn zeer zeker geen voorstander van zo'n verlenging, als dat niet noodzakelijk is.

De heer Daniëls heeft het woord.

Collega's, minister, ik ben blij dat u zegt dat áls het nodig zou zijn – áls –, we niet de vakantie zullen verlengen, maar er een week onlineles aan zullen breien. Dat is een belangrijk signaal.

Maar wat ik nog belangrijker vind, collega's, is dat we vanuit het Vlaams Parlement aan het Overlegcomité het signaal geven om niet hetzelfde te doen als met de herfstvakantie. Toen was er een akkoord met zowat iedereen om het op een bepaalde manier aan te pakken en werd er met een vingerknip anders geoordeeld. Dat is een belangrijk signaal.

Hoe zullen de cijfers evolueren? Collega's, dat weten we vandaag niet. We kunnen wel een oproep doen aan iedereen, iedereen in de maatschappij: als u wilt dat scholen openblijven en kinderen naar school kunnen, houd u dan aan de regels. Dat is het belangrijkste advies, in plaats van nu al te zeggen: zouden we de scholen niet sluiten met de krokusvakantie? Want dat lijkt mij op dit moment geen goed idee. Maar het is wel goed, minister, dat u daaraan werkt en, indien nodig, overgaat op onlinelessen. Alstublieft, sluit de scholen niet, zeker niet gezien de leerachterstand.

Ik wil enkele punctuele aspecten rechtzetten. De gemuteerde variant, de Britse variant is inderdaad besmettelijker. Maar die is besmettelijker voor iedereen, niet alleen voor kinderen, ook voor volwassenen. En de verhouding inzake besmettingsrisico tussen kinderen en volwassenen blijft gelijk. De kloof daartussen blijft gelijk. Dat is toch een belangrijke nuance.

Ik ga ervan uit dat er op het Overlegcomité van vrijdag inderdaad een plan B op tafel zal liggen. Dat is vanzelfsprekend een plan met maatregelen op het vlak van samenleving, economie en ten dele ook onderwijs, net om ervoor te kunnen zorgen dat we de scholen zo maximaal mogelijk kunnen openhouden.

Intussen zijn we inderdaad ook bezig met sneltesten. Sneltesten, dat is geen onderwijsbevoegdheid, zelfs geen Vlaamse bevoegdheid. We hebben het zelf geregeld, net zoals we zelf contactonderzoek doen, met onze CLB’s. En we doen dat goed. We zijn voor de kerstvakantie gestart met pilootprojecten in Gent, voor de regio Groot-Gent, en in de regio Tienen-Diest-Aarschot. Daarbij gebruiken we de rol van de CLB's. Zij doen namelijk contactonderzoek en wanneer zij bellen naar hoogrisicocontacten kunnen ze evengoed vragen: ‘Wilt u zich laten testen? Of wilt u dat uw zoon of dochter wordt getest?’ Dan kan er vanaf dag één worden getest met een sneltest. Men moet wel in quarantaine blijven gaan. Op dag zeven is er de klassieke PCR-test. Is die ook negatief, dan kun je uit quarantaine. Het grote voordeel van dat systeem is dat we ten eerste een einde maken aan de onzekerheid. Want nu worden hoogrisicocontacten gewoon in quarantaine geplaatst, zonder te weten of zij al of niet besmet zijn, omdat dat niet eens wordt getest. Daar komt verandering in. 

Twee: de superverspreiders worden onmiddellijk gedetecteerd door de sneltesten. Die gaan we er onmiddellijk uit kunnen halen. Dat is een voordeel.

Drie: dat zal wetenschappelijk materiaal opleveren om de evidentie, de efficiëntie, de gevoeligheid van de sneltesten te onderzoeken. Je doet altijd een sneltest op dag 1 en de klassieke PCR-test (polymerase chain reaction-test) op dag 7.

Er zijn dus wel wat voordelen aan verbonden. Nu rollen we dat uit in de rest van Vlaanderen.

Wat waren de praktische obstakels die we uit de weg hebben moeten ruimen? Ik ben bezig geweest met aansprakelijkheidsdiscussies en met verzekeringsdiscussies. Dat is allemaal van de baan. Het prangendste probleem op lokaal niveau is meestal een geschikte en veilige locatie vinden, zodat je de verkeersstromen kunt regelen. Als het gebouwen zijn waar uiteindelijk hoogrisicocontacten naartoe komen, moet dat veilig kunnen worden georganiseerd. Dat is dikwijls de zoektocht naar een zo veilig mogelijke infrastructuur. We hebben daar het Rode Kruis ingeschakeld. De vrijwilligers van het Rode Kruis nemen die testen af. Ook daarvoor is op federaal niveau een wijziging van de regelgeving doorgevoerd. Minister Vandenbroucke is daar op mijn vraag op ingegaan.

We staan dus klaar. We zijn dat nu aan het uitrollen in heel Vlaanderen.

Ik sluit mij aan bij de heer Daniëls. Het is volgens ons inderdaad belangrijk om lessen te trekken uit de manier waarop de verlenging van de herfstvakantie is aangepakt. Dat was last minute en dat heeft heel veel ouders in de problemen gebracht. Daarom is het volgens ons beter om nu al duidelijkheid te scheppen. Dat virus zal tegen de krokusvakantie niet weg zijn. Ik heb goed begrepen dat u die beslissing nu nog niet gaat nemen. Maar zorg dan alstublieft voor een duidelijk plan met duidelijke instructies voor scholen, ouders en lokale besturen, met goede communicatie. Neem die beslissing zo snel mogelijk, zodat ouders echt de kans hebben om zich te organiseren. Als de krokusvakantie wordt verlengd, is dat het minste dat we voor hen kunnen doen.

De actuele vraag is afgehandeld.