Nieuwe beheerregeling voor het waterkonijn

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Dochy heeft het woord.

Voorzitter, minister, beste collega’s, mijn vraag gaat inderdaad over de nieuwe beheerregeling voor het waterkonijn, in de volksmond ook wel de muskusrat genoemd.

Op 30 november 2020 verscheen in het Belgisch Staatsblad een nieuwe beheerregeling. De voornaamste aanleiding voor het opstellen van de beheerregeling was namelijk het implementeren van de internationale overeenkomst voor de humane vangst van dieren met behulp van vallen. De muskusrat valt hieronder, maar Vlaanderen heeft tot nu toe nog geen concrete invulling gegeven aan deze overeenkomst.

Het document van deze beheerregeling werd, conform de wetgeving, opgemaakt door het Instituut voor Natuur-en Bosonderzoek (INBO), na overleg met de volgende actoren: het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Inverde, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP), RATO vzw, het Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat voor de invasieve uitheemse soorten, en de dienst Dierenwelzijn van de Vlaamse Overheid.

Dit document bepaalt heel wat voorschriften om op een goede manier de muskusrat te beheren en te bestrijden. Het bepaalt de voorwaarden en het verwijst naar het correct gebruik van gecertificeerde slagvallen. Er is dus bij wijze van spreken geen menukaart meer van de verdelgingsmethodes. Maar bij uitzonderlijke situaties zijn er uitzonderingen mogelijk. Minister, ook hier zijn er soms uitzonderingen van toepassing.

Daarnaast worden er ook heel wat elementen toegevoegd die de administratieve last verhogen. De diverse vallen dienen te worden gelabeld en gedocumenteerd, ook de vangsten dienen in kaart te worden gebracht. Daarnaast dient iedere ‘rattenpakker’, rattenvanger, een verklaring op eer over de beheerregeling op zak te hebben.

De muskusrat veroorzaakt veel vraat- en graafschade aan de oevers van waterlopen en de zijkanten van wegen en fietspaden, die soms instorten. Ook schade aan landbouwgewassen is soms aan de orde. Daarnaast is het ook mogelijk dat ziekteverwekkers worden overdragen via de muskusrat. De lokale besturen worden hier dan ook als eerste mee geconfronteerd op het terrein. Daarnaast zijn de kosten voor het muskusrattenbeheer niet te onderschatten en hebben deze een belangrijke impact op de lokale besturen. De muskusrat is sterk teruggedrongen, maar komt nog altijd vaak voor.

Minister, hoe worden de lokale besturen betrokken bij de nieuwe beheerregeling? Wij krijgen diverse vragen en hebben het gevoel dat zij niet op de hoogte werden gesteld van deze nieuwe beheerregeling.

Het wachtmateriaal – de fuiken, zoals we dat noemen – mag enkel nog worden gebruikt bij trekmomenten, waardoor men preventief niet meer kan inzetten op beheersing. Enkel bij aanwezigheid kan er worden ingegrepen met een conibearklem. Er zijn reeds signalen dat, door het niet gebruiken van wachtmateriaal, de populatie enkel zal toenemen. Hoe staat u hiertegenover, minister?

De omliggende landen gaan niet in op de vraag van de internationale overeenkomst voor de humane vangst van dieren met behulp van vallen met betrekking tot de muskusrat. Ze kiezen er blijvend voor om preventief met wachtmateriaal te werken om de populatie, die niet inheems is, onder controle te houden. Hoe kan ons standpunt ten opzichte van de omliggende landen worden verklaard, aangezien de muskusrat wel degelijk risico’s inhoudt voor onze leefomgeving?

Tot slot: het advies van de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad) toont aan dat er een noodzaak is aan een consequente inzet van voldoende personeel en middelen door de betrokken besturen en instellingen. Hoe zal de Vlaamse overheid de lokale besturen hierin faciliteren en informeren, en middelen beschikbaar stellen?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Dochy, we hebben al een overleg gehad met de Vereniging van de Vlaamse Provincies en ook met de VMM, die de volledige muskusrattenbestrijding uitvoert. Het is de bedoeling dat zij terugkoppelen naar de lokale besturen. De beheerregeling die de Vlaamse Milieumaatschappij voert, is al jarenlang succesvol in bestrijding. U weet dat de VMM dat doet voor de provincies Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen, zonder wachtmateriaal. We zien in die provincies geen stijging in de vangsten. De toename die er in West-Vlaanderen is, is natuurlijk heel jammer. Ik stel voor om de VMM daar in te schakelen, hun methode toe te passen en het door hen te laten doen.

U vraagt waarom de beheerregeling ervoor kiest om niet langer met preventief wachtmateriaal te werken. Preventief wachtmateriaal, zoals fuiken en duikers, zijn niet in overeenstemming met de internationale normen voor de humane vangst van dieren, want de doodstrijd duurt langer dan drie minuten, zo zegt men mij. Ook onze eigen wetgeving inzake dierenwelzijn heeft daarover de nodige bepalingen genomen.

Volgens onze informatie volgt ook Nederland de principes van de humane vangst en hebben zij het Vlaamse standpunt grotendeels overgenomen in hun eigen bestrijdingsstrategie voor muskusrat. De samenwerking met Nederland verloopt vlot. Via Europese projecten en contacten tussen de bevoegde administraties worden de standpunten en visies continu uitgewisseld.

Er is inderdaad nood aan een consequente inzet van ervaren muskusratbestrijders. Waar de muskusratbestrijding versnipperd is over meerdere besturen en instellingen, stellen we natuurlijk vast dat dat niet helpt.

De Vlaamse Milieumaatschappij biedt aan om de muskusratbestrijding in heel Vlaanderen gebiedsdekkend uit te voeren. In dat geval zijn lokale besturen vrijgesteld van bestrijding en de daaraan verbonden kosten. West-Vlaanderen is niet ingegaan op dat aanbod. Ik vind dat jammer. Daardoor moeten we nu ook vaststellen dat de populatie opnieuw toeneemt in die gebieden. Wij staan ervoor open om jullie te helpen. Dat is geen enkel probleem.

De heer Dochy heeft het woord.

Minister, dank u voor dit aanbod. Maar in West-Vlaanderen werkt het zo dat de provincie in zekere zin coördineert tussen de gemeenten en het Vlaamse Gewest. De VMM wordt betrokken. Er zijn regionale comités voor muskusrattenbestrijding. Maar de ervaring is wel dat er de jongste jaren een toename is. Vijf jaar geleden werden in de meeste regio’s in West-Vlaanderen geen muskusratten meer gevangen. Dat betekent dat men kon besluiten dat het echt wel onder controle was. De jongste jaren zien we dat, vooral vanuit Noord-Frankrijk, waar er indertijd wel een Interreg-project (communautair initiatief van de Europese Commissie) is geweest, maar waar de samenwerking vandaag iets moeilijker verloopt, de muskusrat opnieuw West-Vlaanderen binnenkomt.

Als de muskusrat binnenkomt en we zijn ervan overtuigd dat ze problematisch kan zijn voor waterlopen, wegen en als overdrager van ziektes, moeten we toch consequent kunnen zijn en handelen. We stellen vast dat de middelen die beschikbaar zijn om de muskusrat onder controle te houden, vandaag minder sterk en goed zijn dan hetgeen we in het verleden hadden. Minister, hoe wilt u dit aanpakken?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Dochy, ons aanbod blijft geldig. De VMM blijft ter beschikking om jullie daarin te ondersteunen. We zien in andere provincies dat de methode goed werkt. We vinden het geen enkel probleem om ook daar te hulp te komen.

De heer Dochy heeft het woord.

Ik dank u. We zullen het in elk geval verder bekijken. Dank voor het aanbod, samen met de VMM. Maar West-Vlaanderen is natuurlijk de enige provincie die een grens heeft met Frankrijk, met Noord-Frankrijk. We komen er in elk geval nog op terug. Ik dank u.

De vraag om uitleg is afgehandeld.