Ongevallen met varkens in veeteeltbedrijven

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, ik stel eigenlijk de vraag die ik vorige week aan uw collega van Dierenwelzijn heb gesteld. Ik neem aan dat er ook al overleg geweest zal zijn.

Ik heb vorige week in de commissie Dierenwelzijn het fenomeen aangehaald dat er de laatste tijd meer en meer berichten in de media verschijnen over varkens die sterven doordat de stalvloer instort. Daardoor verdrinken varkens in hun eigen mest. Zo was er onder andere eind maart een voorval in Koekelare – u zult die gemeente wel kennen. Midden april was er ook zo’n ongeval in Handzame, en een paar dagen later begaf nog een rooster het, dit keer in Zarren. In de brandweerzone Westhoek is er hiervoor een speciaal dierenreddingsteam opgericht. Vorig jaar had dat team op jaarbasis tussen de 40 en 45 opdrachten, maar de voorbije maanden werden ze voor gemiddeld 2 incidenten per week opgeroepen. Het is dus wel degelijk een probleem.

Het Boerensyndicaat wil meer controles op de mestputten om dit soort incidenten te voorkomen. De mestputten begeven het doordat ze gemaakt zijn van beton, waar scheurtjes in komen door ammoniak en mestgassen. Een regelmatige controle op scheuren of schade zou al veel dierenleed kunnen voorkomen. Zo kunnen de roosters preventief vervangen worden. Voor ons kan het natuurlijk niet – en ik neem aan voor u ook niet, minister – dat varkens periodiek omkomen door dit soort incidenten. We pleiten dan ook voor maatregelen om dit dierenleed maximaal te voorkomen.

Nu, de minister van Dierenwelzijn begrijpt uiteraard het probleem en hij is ook bereid om te proberen daar iets aan te doen. Mijn vragen voor u zijn bijna dezelfde als de vragen voor hem. U bent ongetwijfeld op de hoogte van deze problematiek. Hebt u een verklaring voor de stijging van het aantal incidenten? Hoe staat u daartegenover? Worden varkensstallen daar systematisch op gecontroleerd? Zo niet, bent u van plan om, al dan niet samen met de minister van Dierenwelzijn, systematische controles te adviseren of eventueel op te leggen om die roosters te vervangen? Is daar al overleg over geweest met de minister van Dierenwelzijn? Hoe staat u tegenover een mogelijk verbod op het huisvesten van varkens boven mestputten, al dan niet onmiddellijk of binnen een bepaalde termijn?

Minister Crevits heeft het woord.

Ik ben op de hoogte van de problematiek. De meeste roosters in varkensstallen zijn van beton. De onderkant van deze roosters komt in contact met de gassen uit de mest. Na verloop van tijd kan daardoor betonrot ontstaan, waardoor in het slechtste geval de roosters het kunnen begeven.

Ik heb geen aantoonbaar bewijs dat dergelijke incidenten zich de laatste tijd meer lijken voor te doen of een verklaring hiervoor als dit effectief het geval zou zijn. Wel is het zo dat investeringen in de varkenshouderij vaak in golven verlopen. Daardoor is het mogelijk dat er toevallig een generatie roosters zijn die het einde van hun levensduur bereiken.

De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van deze roosters ligt in de eerste plaats bij de boeren. Indien er VLIF-steun (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) is gegeven, kunnen er in de eerste jaren na de investering ook tekortkomingen worden opgemerkt tijdens de controle door onze diensten. Ook de diensten van minister Weyts van Dierenwelzijn voeren controles uit van deze roosters. Ik verwijs hierbij naar het antwoord dat hij vorige week in de commissie Dierenwelzijn heeft gegeven.

Mijn diensten zullen in overleg gaan met de landbouworganisaties om meer te kunnen inzetten op sensibilisering van de varkenshouders zodat zij hun betonroostervloeren regelmatig controleren en ze tijdig laten vervangen. Tijdens deze controle mag het veiligheidsaspect niet uit het oog worden verloren. Afdalen in een mestput met de daarin aanwezige mestgassen is niet zonder risico en kan enkel door gebruik te maken van aangepaste apparatuur, beschermend pak en perslucht.

De huidige ammoniakemissiearme stalsystemen maken bijna allemaal gebruik van roostervloeren. We kunnen dus geen volledige omslag doen op korte termijn. Bovendien zijn roosters ontwikkeld voor de hygiënische afvoer van mest en urine, dus alternatieven moeten ook op dat vlak even goed scoren.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, ik heb natuurlijk ook statistieken van het aantal voorvallen. Als je de media volgt, is het vrij duidelijk dat er, toevallig of niet, de laatste tijd veel ongelukken zijn gebeurd. We moeten dit voorkomen, want het gaat over dierenwelzijn. Ik ga ervan uit dat u zeer actief overleg zult plegen met de minister van Dierenwelzijn en dat u met de controlerende instanties waarvoor u bevoegd bent, zult samenzitten om na te gaan welke oplossing er op termijn zal zijn.

We hebben het altijd over de landbouwers en hun problemen. Voor de landbouwers die zulke voorvallen aan de hand hebben, is dat een ernstig probleem, maar uiteraard gaat het ook over het aspect dierenwelzijn. Ik reken er echt op dat u samen met de minister van Dierenwelzijn bekijkt hoe we dit zo goed mogelijk kunnen beletten. Als dat niet kan met de huidige mogelijkheden, zijn er dan alternatieven?

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Ik sluit kort aan. We betreuren het dat deze incidenten zich voordoen. We moeten dat absoluut verhinderen in de toekomst.

Ik kom uiteraard ook tussen omdat ik het genoegen en de eer heb om voorzitter te zijn van de brandweerzone Westhoek. In 2021 zijn er effectief een vijftiental tussenkomsten geweest van het Dieren Redding Team ten gevolge van stalvloeren in West-Vlaanderen die het hebben begeven. Ik volg de minister dat er meerdere oorzaken zijn voor dat probleem en dat het inderdaad misschien te wijten is aan een bepaalde ouderdom. Daarom moeten we ons ervoor hoeden al te radicale scenario’s naar voren te schuiven. Er is nu eenmaal geen pasklare oplossing. Ik ben dan ook blij dat de minister naar initiatieven kijkt. Het is heel belangrijk dat er een controle gebeurt op die scheuren en dat er preventief roosters worden vervangen. We moeten die weg inslaan en niet zomaar bepaalde radicale oplossingen naar voren schuiven die het probleem eigenlijk niet zouden oplossen en ook geen evidentie zijn voor de landbouwer die de factuur moet betalen.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Ik wil in het bijzonder nog even benadrukken dat de varkenshouders zich wel degelijk bewust zijn van de problematiek en daar heel erg bekommerd om zijn. Ze zijn bekommerd om hun dieren. Hun dieren zijn het kostbaarste goed op hun bedrijf. Ik zou het betreuren als er daarover een andere perceptie zou ontstaan.

Die oplossing is natuurlijk niet eenvoudig. Het regelmatig controleren van de stalvloeren is de boodschap. Maar dat moet in veilige omstandigheden kunnen gebeuren. Er zijn ook heel wat arbeidsongevallen. Gisteren nog is er in Vlaanderen een arbeidsongeval met een dodelijke afloop gebeurd.

Ik wil dan ook graag van de gelegenheid gebruikmaken om mijn oproep van enkele weken geleden te herhalen. We moeten de cijfers rond de arbeidsongevallen beter bundelen en de bestaande databanken op elkaar afstemmen, zodat we een goed zicht hebben op de ongevallen die gebeuren en zodat we beleidsmatig beter kunnen reageren. Want meten is weten.

Mevrouw Joosen, ik sluit graag aan bij wat u terecht zegt. Gisteren geraakte in Wervik – in het werkgebied van uw brandweerzone, collega Talpe – een landbouwer bedwelmd door vermoedelijk luchtgassen. Ieder jaar is er wel sprake van ongevallen met een vaak dodelijke afloop, doordat mensen te dicht bij de beerput komen of in de beerput afdalen ten gevolge van een probleem.

Dierenwelzijn is van zeer groot belang. Dat wil ik ook ondersteunen, collega Vandenhove. Het is belangrijk om te voorkomen dat die ongevallen gebeuren. Maar de aandacht voor de arbeidsongevallen die daarmee gepaard gaan, vind ik hier ook wel bijzonder relevant. Volgens mij is het Prevent Agri dat zich inspant om te sensibiliseren rond veiligheid voor de landbouwers. Maar misschien moet er inderdaad nog wat meer worden aangeraden om sterkere controles uit te voeren op die oude roostervloeren. Want dan win je enerzijds op het vlak van dierenwelzijn en anderzijds op het vlak van risico’s in het kader van de arbeidsveiligheid.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega’s, ik volg veel van de opmerkingen die werden gemaakt. Ik heb inderdaad vernomen dat er gisteren een ongeval is gebeurd op een varkensboerderij, te wijten aan mestgassen. Het is echt een terechte problematiek, collega’s.

Collega Weyts heeft in zijn antwoord aangegeven dat hij overleg zou organiseren met de sector. Wij kunnen daar zeker bij worden betrokken.

Mevrouw Talpe, controle is heel belangrijk. Maar ook dat moet op een veilige manier gebeuren. Opleiding en goed materiaal zijn daarbij ontzettend belangrijk.

Ook in het debat over arbeidsveiligheid hebben we het daarover gehad. Samen met Prevent Agri zorgen we voor informatie en opleiding. Bewustwording over de gevaren van mestgassen, over infrastructuur, maar bovenal ook over gezondheid blijft cruciaal in de opleiding.

Collega Joosen, de cijfers over de arbeidsongevallen worden op federaal niveau verzameld. Ik zal mijn administratie de opdracht geven om te bekijken hoe we dat in de toekomst van dichterbij kunnen opvolgen.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Bedankt voor uw antwoord.

Ik denk dat iedereen zich bewust is van het probleem. Er moet gekeken worden naar oplossingen, zowel vanuit Landbouw als vanuit Dierenwelzijn.

De vraag om uitleg is afgehandeld.