Een geïntegreerd Vlaams plattelandsbeleid

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Dochy heeft het woord.

Voorzitter, mijn vraag om uitleg betreft een geïntegreerd Vlaams plattelandsbeleid. We hebben daarnet de terechte bekommernissen rond de bankautomaten gehoord. Maar we weten dat we op het vlak van het plattelandsbeleid eigenlijk nogal fragmentair te werk gaan.

Sinds 2005 is de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) gestart met het project Plattelandsbeleid en zijn er plattelandsbeleidsplannen gemaakt. In 2013-2015 werd er een actieprogramma uitgerold en in 2016 werd de cyclus beëindigd.

Heel wat thema’s zweven doorheen het plattelandsbeleid, zoals het dorpenbeleid, de landelijke mobiliteit, de beleving, het ondernemerschap, de bestuurskracht van plattelandsgemeenten, het doelgroepenbeleid, het openruimtebeleid, voedsel, energie, klimaat en het omgevingsbeleid. Daarnaast zijn er de praktische zaken zoals bankautomaten, kernversterking, winkels en cafés, al dan niet nog aanwezig in die verschillende dorpen.

Diverse thema’s komen dus nog steeds in de actualiteit. Recent kwam de oproep rond de landschapsparken in Vlaanderen, die een onderdeel zijn van het plattelandsbeleid.

Minister, het is duidelijk dat er heel wat in beweging is rond het platteland, dat er heel wat aan het veranderen is, en dat er toch wel nood is aan een geïntegreerde visie op dat plattelandsbeleid.

Minister, in de rubriek ‘Over het plattelandsbeleidsplan’ op de website van de VLM vinden we actuele informatie terug tot 2019. Daarnaast vinden we de verwijzing om verder in te zetten op de keuzes die in de beleidsperiode werden gemaakt. Hoe ziet het actuele plattelandsbeleid er effectief uit? Wordt er werk gemaakt van een geactualiseerde visie en een geïntegreerd plan? Hoe zal dit eventueel worden aangepakt ?

De verschillende departementen en de fragmentering maken het onoverzichtelijk om duidelijk werk te maken van een geïntegreerde plattelandsvisie. Hoe staat u hiertegenover? Hoe zal een centrale coördinatie in dit kader worden uitgewerkt? Hoe kan dit gerealiseerd worden ter ondersteuning van de lokale besturen, die misschien soms het bos door de bomen niet meer zien?

Tot slot: eenvoudige procedures en een efficiënt administratief proces om snel tot een resultaat te komen, lijken me hierin zeer aangewezen. Hoe zou dit in de toekomst kunnen worden bewerkstelligd?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Dochy, het Vlaamse plattelandsbeleid zal zich enten op vier punten. Ten eerste is het logisch dat we ons beleid inbedden in het Europese beleid. Ten tweede willen we innovatief en duurzaam ondernemerschap in een circulaire plattelandseconomie stimuleren. Ik heb het dan heel concreet over acties rond lokale voedselproductie: het versterken van de nabijheid van voeding, de korte keten en de bio-economie. Ten derde werken we aan de leefbaarheid en levendigheid van onze dorpen. Ten vierde wil ik met het plattelandsbeleid ook de biodiversiteit, de landschapskwaliteit en het landschapsonderhoud versterken.

Deze thema’s zijn niet uit de lucht gegrepen. Ze zijn het gevolg van een proces dat verschillende plattelandsuitdagingen in kaart heeft gebracht op basis van zeer uitgebreide omgevingsanalyses. Bij dit proces zijn verschillende actoren betrokken die actief zijn op het platteland, waaronder de VLM, de provincies, maar ook vertegenwoordigers van de onderzoeksinstellingen zoals het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) en de Vlaamse universiteiten en middenveldorganisaties, Landelijke Gilden, regionale landschappen, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).

De volgende plattelandsuitdagingen zijn op deze manier geïdentificeerd: de ruimtelijke transformaties op het platteland, de klimaatverandering, de toenemende concurrentie voor grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen, de demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing, armoede en vereenzaming, en het gebrek aan basisvoorzieningen. Bovenvermelde thema’s voegen dan ook de focus toe in een geïntegreerde aanpak van deze uitdagingen.

De coördinatie van deze thema’s en de uitvoering van de acties zal gebeuren door de VLM. De VLM werkt daarvoor ook nauw samen met de provincies, bijvoorbeeld in de voorbereiding van de nieuwe LEADER-interventie (Liaison Entre Actions de Développement de l'Economie Rurale) voor het GLB Strategisch Plan, met de steden en gemeenten en de middenveldorganisaties.

Ik ben ook samen met de diensten werk aan het maken van een vereenvoudiging, namelijk het verbeteren van het plattelandsloket. Ik begrijp dat dat nog niet zo goed werkt. We moeten dat gaan vereenvoudigen, zodat alle aanvragen in het kader van plattelandsontwikkeling en plattelandsbeleid daar kunnen worden ingediend en opgevolgd.

De heer Dochy heeft het woord.

Bedankt voor het antwoord, minister. U deelt terecht de bekommernis omtrent de integratie van de verschillende beleidsdomeinen. Het is voor lokale besturen, van wie heel wat verwacht wordt, niet evident om te weten waar, hoe en wat daaromtrent kan worden gedaan en welke subsidiekanalen er zijn. Ik stel vast dat het plattelandsbeleid zich in de feiten nogal vaak beperkt tot het aanvragen van een aantal gerichte subsidies. Ik mis nog altijd een beetje de horizontale, domeinoverschrijdende benadering. Dat is ook de reden van mijn vraag.

Ziet u verder ook nog een rol voor de provincies, minister? Ik kan niet spreken voor andere provincies in dezen, maar mijn ervaring in West-Vlaanderen is dat zij heel sterk die taak op zich nemen in het kader van het uitrollen van de Europese programma's. Ze zijn een belangrijke ondersteuning voor de gemeenten bij het toepassen en gebruiken van de Europese middelen in het kader van het plattelandsbeleid.

Ik wil nog even ingaan op de suggestie van collega Dochy rond de provincies. Ik heb veeleer een ander aanvoelen, in die zin dat er toch wel heel verschillende noden zijn, als je bijvoorbeeld kijkt naar Oost-Vlaanderen, naar het Waasland en de Vlaamse Ardennen. We zitten inderdaad met die gefragmenteerde bevoegdheden. De vraag die ik mij stel, is enerzijds of we niet veeleer aan een centralisering moeten denken. En anderzijds is er het initiatief van minister Somers rond de regiovorming. Kan dat in de toekomst eventueel een vehikel zijn om ook daar rond platteland te gaan werken? Dat sluit een beetje aan bij de vraag van de collega, maar met een lichtjes andere invalshoek.

Minister Demir heeft het woord.

Collega's, ik begrijp natuurlijk jullie vraag, maar helaas ben ik niet bevoegd voor de lokale besturen. Als het bijvoorbeeld gaat over vereenzaming, is dat vooral Welzijn. Als het over armoede gaat, is dat voor de minister van Armoedebestrijding. Ik heb ook al die budgetten niet. Ik kan dus ook niet zeggen wat er allemaal moet gebeuren op het platteland. Het zijn al die individuele ministers die daar hun beleid op afstemmen. Ik snap jullie vraag heel goed. Ik probeer natuurlijk vooral op de vier thema's die ik jullie heb aangegeven, het pad te bewandelen. Maar als jullie bijvoorbeeld meer willen rond vereenzaming, armoede of mobiliteit, dan moeten jullie natuurlijk bij al die individuele ministers zijn. Ik kan dat niet gaan doen. Ik heb dat budget ook niet binnen mijn plattelandsbevoegdheid, helaas. Ik laat het aan jullie over. Regiovorming is ook mijn bevoegdheid niet. Dat kan inderdaad misschien nog een goeie invalshoek en een goeie hefboom zijn. We moeten daar eens goed over nadenken.

Collega Dochy, we werken vandaag uiteraard ook al samen met de provincies, zoals u weet. Ik weet niet wat u daar nog meer aan wilt toevoegen. Ik versta jullie punt dus heel goed, maar ons budget is voor de bevoegdheid Plattelandsbeleid. Ik kan met dat budget niet meer gaan doen. De collega’s die bevoegd zijn voor al die domeinen – Mobiliteit, Welzijn, Armoedebestrijding – moeten daar ook vanuit hun invalshoek naar kijken.

De heer Dochy heeft het woord.

Eigenlijk heeft de minister wel gelijk dat het heel verspreid zit. Maar het is dan waarschijnlijk ook net de bedoeling, als men Plattelandsbeleid in de portefeuille van een minister steekt, om daar een zekere coördinatie in te proberen krijgen. Ik begrijp dat dat zeker niet evident is.

Van Armoedebestrijding zegt men ook dat het verspreid zit over alle beleidsdomeinen en dat er dan een armoedetoets moet komen. Misschien moet er dan ook een plattelandstoets komen voor maatregelen die genomen worden in diverse beleidsdomeinen, om te zien in welke mate er een impact is op het platteland als dusdanig. We moeten daar inderdaad nog even verder over nadenken. In elk geval ben ik blij met de bespreking die hier vandaag heeft kunnen plaatsvinden.

De vraag om uitleg is afgehandeld.