“Op dit moment is er geen enkele reden om de bijdragen voor de zelfstandigen te verhogen en dus de kosten de hoogte in te jagen”, zegt Bertel Cousaert, adviseur bij de UNIZO-studiedienst. “Men vergelijkt appelen met peren. Sociale zekerheid gaat over veel meer dan enkel pensioenen. Zelfstandigen hebben nog altijd een sober sociaal statuut, met strengere voorwaarden bij arbeidsongeschiktheid, bijna geen verlofstelsels (tijdskrediet, loopbaanonderbreking) en forfaitaire uitkeringen. En als we dan toch enkel naar de pensioenen kijken, is er een enorm efficiëntieverschil. Bij werknemers wordt gemiddeld een derde van het pensioen opgebouwd tijdens periodes zonder arbeid of bijdragen, bij zelfstandigen is dat amper 4%.”
De correctiecoëfficiënt in het pensioenstelsel voor zelfstandigen was achterhaald. Het proportioneel pensioen van een zelfstandige kwam een derde lager uit dan dat van een werknemer met eenzelfde inkomen. Een gemiddelde werknemersloopbaan bestaat nog altijd uit een derde gelijkgestelde periodes. Dit zijn periodes waarvoor pensioenrechten opgebouwd werden zonder dat daarvoor sociale bijdragen worden betaald. Bij zelfstandigen is het aandeel beperkt tot 3% (mannen) à 5% (vrouwen) van de loopbaan. Dat was simpelweg oneerlijk.
De OESO pleit ervoor om voor zelfstandigen ook de sociale bijdragen te verhogen. UNIZO vindt die visie te star en wil dat het debat correct en dus veel ruimer wordt gevoerd.
Het klopt dat de zelfstandigenpensioenen langzaamaan verbeteren, en dat is terecht. Het gemiddeld pensioen bedroeg in 2023 1.873 euro tegenover slechts 1.222 euro voor zelfstandigen. Het grote probleem zit niet in het stelsel van de zelfstandigen, maar meer bij werknemers en zeker bij ambtenaren. Zo gaat 34% van de pensioenuitgaven naar ambtenarenpensioenen, tegenover slechts 8% voor de zelfstandigen.
In 2024 waren er 66,455 miljard uitgaven voor pensioenen waarvan 8% zelfstandigen (5,5 miljard), 34% ambtenaren (22,5 miljard) en 58% werknemers (38,3 miljard).
Bertel Cousaert: “De uitgaven moeten onder controle komen. De Arizona-regering maakt hier nu werk van. De belastingruk voor ondernemers nog verder verhogen is een bijzonder slecht idee, we zijn nu al belastingkampioen. Uitgaven onder controle brengen doe je niet door de fouten uit het verleden te herhalen, door zoals bij werknemers nog hogere lasten op arbeid in te voeren. Stop met de zelfstandigen als bliksemafleider te gebruiken voor de budgettaire problemen in de andere stelsels en los de problemen op waar ze zich echt stellen.”
