Grote populaties Aziatische hoornaars

Mevrouw Verlinden heeft het woord.

Minister, het is volop lente. We hebben dat dit weekend ook kunnen voelen aan de heerlijke zon en de fijne temperaturen. Mensen trekken dan opnieuw naar hun tuin, terras of buurtpark, maar samen met die eerste zon komen jammer genoeg heel wat Aziatische hoornaars. Dit jaar lijken ze met bijzonder veel te zijn. Dit voorjaar zijn er al achtduizend exemplaren gespot. Dat is dubbel zo veel als vorig jaar in een gelijkaardige periode.

Dat is niet alleen een vervelende plaag, maar de Aziatische hoornaar is een echte killer van onze bijen, onze essentiële bestuivers, de motor van ons ecosysteem. Zonder bijen krijgen we dus minder bestuiving, minder biodiversiteit en op termijn zelfs minder voedselproductie. Een explosieve toename van de hoornaar bedreigt dus niet alleen rechtstreeks onze natuur, maar ook onze landbouw.

Minister, u gaf al eerder aan dat er wordt gewerkt aan een systeem dat de populatiedynamiek voorspelt, aan de afbakening van prioritaire gebieden, en dat u nu wacht op een belangrijk doctoraatsonderzoek. Zo heeft mijn collega dat in het verleden aan mij doorgegeven. Dat zijn op zich belangrijke stappen, maar intussen groeit het probleem sneller dan de oplossingen. Lokale besturen en brandweerkorpsen doen vandaag al het mogelijke om nesten op te sporen en te verdelgen, maar ze botsen op hun grenzen. Daarom heb ik vier concrete vragen voor u.

Hoe staat het met de maatregelen die u eerder aankondigde? Is er intussen een beheersplan? Zijn er ook echt prioritaire gebieden afgebakend? 

Welke bijkomende maatregelen overweegt u om de plaag structureel aan te pakken? 

Overweegt u ook om extra middelen vrij te maken, gezien de uitzonderlijke omvang van het probleem dit jaar? 

Hoe wilt u lokale besturen beter ondersteunen in deze strijd, zowel praktisch als op financieel vlak?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega, de beheerregeling voor de Aziatische hoornaar is reeds in voege sinds 8 mei vorig jaar – 2024. Ik heb er ook al herhaaldelijk aan gerefereerd bij eerdere vragen.

De doelstelling is overlastbeperking. We proberen gepaste manieren te vinden om daaraan tegemoet te komen. Het gaat onder meer om een prioriteringskaart voor de bestuivers. Op basis van die prioriteringskaart kunnen de inspanningen om nesten te verwijderen, worden geconcentreerd. Die kaart zal normaal gezien nog voor de zomer worden gelanceerd.

Er lopen op dit moment verschillende initiatieven om de kennis over de soort en de aanpak ervan te vergroten. Lokale besturen worden daarbij ook goed ondersteund. Zo werd er een specifiek beheerplatform uitgewerkt om het aansturen van de verdelging te kunnen vergemakkelijken. Zowel voor de lokale besturen als voor de professionele verdelgers betekent dit een grote efficiëntiewinst.

Daarnaast heeft het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een aankoopcentrale opgestart om de verdelging voor lokale besturen, maar ook voor andere terreinbeheerders, verder te faciliteren. Daarnaast is er overleg met de FOD Leefmilieu om te verzekeren dat milieuvriendelijke biociden kunnen worden ingezet in de strijd tegen deze soort.

Er wordt maandelijks een overleg georganiseerd tussen het ANB, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de provincies om de voorbereiding en de voortgang van het seizoen te kunnen bespreken. Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij heeft een project waarin ook initiatieven rond de bescherming van de honingbij tegen de Aziatische hoornaar worden ondersteund. Het Praktijkcentrum Bijen komt ook op regelmatige tijdstippen samen om de problematiek met alle stakeholders uit de verschillende beleidsdomeinen te bespreken.

Verder zie ik niet onmiddellijk een reden tot paniek. Vorig jaar was het, door de slechte weersomstandigheden voor de soort, een relatief kalm jaar, waardoor de populatie bijna op het niveau van het status quo is gebleven. Dit jaar zijn de weersomstandigheden gunstiger voor de soort. Bovendien wordt er ook alsmaar intensiever gemonitord door meer en meer burgers.

Er lopen dus heel wat initiatieven. Er worden heel wat inspanningen geleverd. Tegelijkertijd zullen we realistische verwachtingen moeten blijven vooropstellen omtrent de soort. Ze is gevestigd in heel Europa en ook aanwezig in onze omringende buurlanden. Ook in Vlaanderen zal ze aanwezig blijven. De populatiepiek is naar alle waarschijnlijkheid nog niet bereikt.

Mevrouw Verlinden heeft het woord.

Ik heb niet concreet een bijvraag. Ik had gevraagd naar dat beheersplan of het afbakenen van die prioritaire gebieden. Ik hoor nu dat het nog voor de zomer gelanceerd wordt. Dat betekent eigenlijk dat het beheersplan dan nog moet volgen, of hoe moet ik dat concreet zien?

U kondigt wel wat maatregelen aan om meer informatie daarover te verstrekken en de kennis te vergroten. U wilt onze organisaties daarop voorbereiden, maar concrete maatregelen …

Er is toch een verdubbeling van de soort. Ik kan begrijpen dat er meer door burgers geregistreerd wordt, omdat men daar ook wel alert op gemaakt is. Maar het is wel belangrijk dat we daar ook concreet mee aan de slag gaan, dus vandaar mijn bijvraag.

Mevrouw Van Looy heeft het woord.

De bestrijding van de Aziatische hoornaar kost natuurlijk veel geld. Hoe meer nesten er gedetecteerd worden, hoe groter het kostenplaatje natuurlijk. En dan stelt zich de vraag: wie gaat dat allemaal betalen? Lokale besturen zitten daar ook wel een beetje met een dilemma. We hebben dat dilemma trouwens ook gehad met de processierups, wat ook voor heel veel last zorgde. Het is belangrijk om te gaan kijken naar de plekken waar er heel veel overlast is door die hoornaar en om daar dan specifiek te gaan inzetten op bestrijding – in plaats van alles te gaan bestrijden. Het is ondertussen ook al het uitgangspunt dat de Aziatische hoornaar uitroeien, niet meer gaat lukken.

Het stond onlangs nog in de krant dat verschillende gemeenten daar ook op een andere manier mee omgaan. Er was een kaart die duidelijk maakte hoe gemeenten daarmee omgaan. Je ziet dat de manier waarop lokale besturen daarmee omgaan, nogal redelijk versnipperd is. Mijn vraag is: wat is uw inzicht over die kaart? Is die raamovereenkomst voldoende bekend? Moet dat misschien nog beter bekendgemaakt worden?

Ik zou daar zelf nog kort bij willen aanpikken. Die versnipperde aanpak bij de lokale besturen maakt het voor burgers inderdaad vaak toch wel moeilijk. In bepaalde gemeenten moeten zij zelf opdraaien voor de kosten. Andere gemeenten – of de provincie – staan hun burgers daarin dan weer bij. Vandaar treed ik ook wel het pleidooi bij van collega Van Looy. Meer afstemming kan de drempel voor de burgers verlagen. De burgers, die toch op het terrein zijn, maximaal mee inzetten kan wel een belangrijk aspect zijn. De vraag hoe de minister daartegenover staat, treed ik graag bij.

Minister Brouns heeft het woord.

Ik zal dat laatste, die versnipperde aanpak, nog eens op de agenda plaatsen van het maandelijks overleg van het ANB, het INBO, de VVSG en de provincies. Ik denk dat dat daar zijn plaats kan krijgen.

Ik weet natuurlijk dat de kosten en dergelijke vaak een issue zijn op het niveau van de hulpverleningszone, samen met de brandweer. Er zijn inderdaad wel verschillen in: gaan we dat afwentelen of worden die kosten gedeeld? Maar dat is misschien een thema om daar verder op te nemen.

Verder is het ook zo, zoals ik al zei, dat er een beheerregeling in voege is sinds 8 mei 2024. In uitvoering van die beheerregeling zijn er al wat acties opgemaakt. Een daarvan is die prioriteringskaart, waar de inspanningen om die nesten te verwijderen geconcentreerd kunnen worden. Die kaart zal voor de zomer gelanceerd worden. Dat is een heel concrete, belangrijke actie. Het is daar waar ik naar verwees.

Mevrouw Verlinden heeft het woord.

Het is belangrijk en goed om te horen dat er zeker ook duidelijk heel wat acties lopende zijn. Ik wil de collega’s ook bedanken voor de aanvullingen van de vraag. Het is effectief wel belangrijk dat we, ook als lokale besturen, onze burgers zo goed mogelijk en eenvormig kunnen bijstaan. Dat vraagt toch echt wel een aangestuurd Vlaams beheersplan.

De vraag om uitleg is afgehandeld.