Droogte: bomen verliezen bladeren in de zomer

België beleeft zijn derde droge zomer op rij. Als we de klimaatmodellen mogen geloven, worden droge zomers zelfs stilaan de norm. Dat ondervinden ook de bomen aan den lijve.
 
‘Door de droogte en de hitte, maar toch vooral door de droogte, kan een boom in volle zomer een flink deel van zijn bladerdek verliezen’, zegt bioloog Matteo Campioli (Universiteit Antwerpen). ‘De bladeren verdorren en vallen op de grond. Dat is natuurlijk een bekend fenomeen in de herfst. Het is zelfs goed dat zoiets in de herfst gebeurt, want door op dat moment essentiële voedingsstoffen uit het blad te recycleren en op te nemen, maakt een boom zich klaar voor de lente.’
 
Campioli: ‘Maar als dat tijdens de zomer gebeurt, door aanhoudende droogte, is er een probleem. Een boom die in volle zomer al zijn blaadjes verliest, zal geen essentiële voedingsstoffen uit die bladeren kunnen recycleren. Ook zal hij minder koolstofdioxide (CO2) kunnen omzetten in koolhydraten, de zogenoemde ­fotosynthese. En zal hij slechter groeien.’
 
‘Gebeurt dat eens een jaar, dan is er niets aan de hand. Eén ­droge zomer overleeft een boom wel, als hij tenminste de tijd krijgt om te recupe­reren. Maar als een boom meerdere droge zomers op rij te verwerken krijgt, daardoor telkens zijn bladeren verliest en essentiële voedingsstoffen mist, en geen tijd krijgt om te recupereren, zal hij sterk verzwakken. Eens verzwakt, zijn bomen ook veel kwetsbaarder voor bijvoorbeeld insectenplagen. Dan kunnen ze wel degelijk sterven.’
 
Slecht nieuws voor de boom dus, maar ook voor de mens. Het bladerdek van bomen speelt een essentiële rol bij de omzetting van CO2 tot zuurstof, wat ook tijdens de fotosynthese gebeurt. Simpel gezegd: zonder blaadjes kunnen bomen en planten geen koolstofdioxide opnemen.
 
‘Bovendien bestaan bomen voor zowat de helft uit koolstoffen. Die zitten opgeslagen in hun organisch materiaal. Het zijn echte “superfilters” voor CO2’, vervolgt Campioli. ‘Maar als bomen door aanhoudende droogte minder goed groeien, zullen ze ook minder CO2 kunnen opslaan. Dat versterkt het broeikaseffect en de klimaatverandering alleen maar.’
 
Hoezeer een boom wordt getroffen door de droogte, hangt af van soort tot soort, legt de bioloog uit. Ook binnen dezelfde soort zijn er grote verschillen mogelijk. ‘Zo zijn beuken doorgaans gevoeliger voor droogte dan eiken. Vooral de wintereik is relatief goed bestand tegen droogte. Maar er zijn ook beukensoorten uit Spanje die tegen een stootje kunnen. Onder bosbouwers woedt momenteel een grote discussie of we er in België goed aan zouden doen om meer
 
Valt er dan niets te doen aan het probleem? ‘In de eigen tuin wel, want daar kunnen we onze bomen gewoon zelf meer water geven’, zegt Campioli. Maar er zijn nog manieren. Zo spande hij bij wijze van test zelf witte zeilen onder in de stam van enkele van zijn eigen bomen, geplant in potten.
 
‘Die zeilen reflecteren het zonlicht, waardoor bodem en boom minder snel zullen uitdrogen. Ook de bodem rond de boom tijdens het jaar bedekt laten, kan helpen. De temperatuur van de grond zal zo minder hoog oplopen, waardoor er minder grondwater verdampt.’
 
Campioli: ‘Maar een volledig bos valt natuurlijk veel moeilijker te beschermen, en al zeker niet te irrigeren. De grondoorzaak van het probleem, de klimaatverandering, valt nog moeilijker aan te pakken. De effecten daarvan worden steeds duidelijker, ook in België. Hopelijk beginnen onze politici dat nu ook te merken.’