Vragen over aardappelprijzen en -export

Mevrouw Hermans heeft het woord.

Al een tijdje horen we aanzwellende berichten over aardappelprijzen die blijven zakken. Waar men in februari van dit jaar nog 300 euro per ton aardappelen op de vrije markt betaalde, is dat nu nog slechts 50 euro. Het moet echter ook wel gezegd zijn dat de CEO van de beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel en -verwerking (Belgapom) hier eerder spreekt van een momentopname dan van een neerwaartse trend. Gelukkig maar.

Een mogelijke verklaring voor de prijsval wordt gezocht in een steeds moeizamere export, niet alleen van de aardappelen van bij ons, maar in heel Noordwest-Europa. Een opkomende concurrentie vanuit Azië en de geopolitieke situatie worden hierbij vaak genoemd als de boosdoeners. De aardappelen waarvoor geen afzetmarkt gevonden wordt, blijven dan ook liggen in de loodsen en creëren vervolgens een overaanbod.

Ik had daarover enkele vragen.

Hoe ziet u de huidige prijstendens op de vrije markt van aardappelen? Hoe kadert u dat in een internationale omgeving met geopolitieke spanningen en nieuwe exporteurs, zoals China en Indië, die aan belang winnen?

Momenteel is de impact beperkt omdat er contracten met de verwerkingsindustrie afgesloten zijn voor het merendeel van de aardappelen. Ziet u een potentiële impact op lange termijn en hoe wordt dat volgens u best aangepakt binnen de keten?

We weten dat ook het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) de afgelopen jaren sterk inzette op de promotie van onder meer initiatieven omtrent duurzaamheid binnen de aardappelsector met bijvoorbeeld de campagne ‘Helden van onze velden’. Die is jullie hier in de commissie allemaal wel bekend, hoop ik. Ook in de toekomst zou die campagne volgens het jaarprogramma van VLAM worden doorgetrokken. Het communicatieplan hiervoor zou gedurende het najaar van 2024 en het voorjaar van 2025 bekeken worden. Kunt u hierover al een update geven? Hoe zal die campagne concreet vorm krijgen in de toekomst? Of is mijn laatste vraag een beetje te vroeg gesteld?

Minister Brouns heeft het woord.

De huidige prijstendens weerspiegelt het overschot aan aardappelen die nu niet meer afgezet kunnen worden op de markt. Een vergelijkbare situatie zien we ook bij de buurlanden. Daarnaast hebben we wel al verschillende goede jaren gehad in de aardappelsector en dat wordt ook weerspiegeld in de toename van het aardappelareaal in België.

Uit de verzamelaanvraag blijkt dat zowel in Vlaanderen als in Wallonië een hoog areaal aardappelen is uitgeplant in 2025. Met meer dan 100.000 hectare in België, is dit het hoogste areaal ooit voor aardappelen. Dit hoge areaal in combinatie met een vroege plantdatum zet natuurlijk ook een grote druk op de huidige marktprijzen voor onze aardappelen.

In een meer internationale context moet er rekening gehouden worden met de turbulente tijden die aangewakkerd worden door het huidige Amerikaanse handelsbeleid, en met de toegenomen concurrentie vanuit Azië, die zelf meer produceren en verwerkte aardappelproducten op de markt afzetten. De Belgische aardappelverwerkers zullen zich moeten herpositioneren, maar dat vraagt tijd. Daarom dat de huidige situatie eerder een momentopname is.

Met de campagne ‘Helden van onze Velden’ wil VLAM de inspanningen van landbouwers op het vlak van duurzaamheid binnen de sectoren aardappelen en groenten, in de kijker zetten.

In 2025 rolt VLAM deze campagne uit via aangekochte mediaruimte en een pr-luik. Acteur en influencer Sieg De Doncker gaat langs bij een aardappelteler en leert er over de initiatieven die deze landbouwer onderneemt om bij het telen van aardappelen de impact op de omgeving minimaal te houden. Thema’s die aan bod komen zijn hoe de teler duurzaam omspringt met water, hoe hij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen beperkt en hoe hij de bodem gezond houdt. Dat zijn allemaal heel belangrijke thema’s. Dit bezoek wordt dan verwerkt tot een video en een artikel, die beide ingezet worden op de online kanalen van DPG Media en van VLAM zelf. Daarnaast zijn er ook de klassieke socialemediaposts op LinkedIn en Facebook, waar VLAM de inspanningen van de sector zichtbaar maakt via allerhande infographics.

Naast de betaalde media, biedt VLAM de pers invalshoeken aan om aardappelen mee te nemen in redactionele artikels of uitzendingen. Een recent voorbeeld is de Internationale Dag van de Aardappel op 30 mei laatstleden, die bij meerdere media aan bod is gekomen. Vanuit de aardappelsector leeft de vraag sterk dat VLAM ook in de toekomst blijft inzetten op het thema duurzaamheid.

Mevrouw Hermans heeft het woord.

Bedankt voor uw antwoorden, minister.

U zegt het zelf: de sector geeft zelf aan dat er geen heel grote crisis aan de gang is, maar spreekt net zoals u over een herpositionering. Onze fractie is er dan ook van overtuigd dat we dat proces moeten opvolgen.

U geeft aan dat bekende Vlamingen zoals Sieg De Doncker door VLAM ingeschakeld worden voor de promotie. Van ons werkbezoek in Barcelona herinner ik mij nog heel goed dat de directie van VLAM mij toen vertelde dat ze op zoek waren naar bekende mensen die de landbouwsector in een positief daglicht wilden stellen. Dat vinden wij heel goed en wij ondersteunen dat volop.

Er heersen over aardappelen ook nog heel wat mythes, bijvoorbeeld dat het dikmakers zouden zijn, terwijl de Hoge Gezondheidsraad (HGR) net aanraadt, uiteraard met mate, om toch voldoende aardappelgerechten te consumeren.

Ik zal de discussie van enkele weken geleden in de plenaire niet opnieuw oprakelen, maar kan VLAM een rol spelen om die mythes uit de wereld te helpen, zodat mensen een meer divers dieet aannemen? Dat er meer keuze is op de markt is uiteraard geen probleem, maar sensibilisering rond al die broodjeaapverhalen is ook nodig, zodat de consument een weloverwogen keuze kan maken.

De jongste jaren is de aardappelverwerkende sector ongelooflijk geëvolueerd. Er is veel uitbreiding geweest van de verwerkingscapaciteit. Er gonzen geruchten over overnames van grote Belgische bedrijven door internationale groepen.

In welke mate schat u in dat het niet meer verankerd zijn van de beslissingscentra van die verwerkende bedrijven, een bedreiging kan zijn voor de toekomst van onze aardappeltelers hier in Vlaanderen? Wordt dat opgevolgd?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Hermans, ik kan alleen maar affirmatief en positief ‘ja’ antwoorden op uw bijkomende vraag. Het is een belangrijke rol voor VLAM. Het is een van haar kerntaken om te wijzen op de gezonde, lokale producten van hier, en om alle mist die daarrond zou bestaan weg te nemen. Wat dat betreft, ligt mijn antwoord volledig in lijn van uw vraag en uw visie, als ik dat zo mag zeggen.

De verwerkende sector en het eventuele vertrek uit Vlaanderen is natuurlijk iets dat we maximaal moeten bewaken, opvolgen en tegengaan. Daarom moeten we hier alle ruimte en kansen blijven geven aan die sector. Het verder mee opvolgen van het duurzaamheidstraject dat men daarvoor moet afleggen en de verschillende thema’s zoals we ze hier hebben beantwoord, zijn daarbij belangrijk. Maar het spreekt voor zich dat we er voor die belangrijke sector, die hier zijn wortels heeft, alles aan zullen doen om die ook in de toekomst te kunnen verankeren binnen onze mogelijkheden.

De vraag om uitleg is afgehandeld.