Wat in orde brengen voor geboorte van een kind

Erkenning van vaderschap
 
Ondanks de biologische band moeten niet-gehuwde vaders hun kind officieel erkennen om een wettelijke band te creëren. “Gehuwde vaders niet. Voor hen geldt het vermoeden van vaderschap”, zegt notaris Carol ­Bohyn. “Pas na zo’n erkenning wordt de ongehuwde vader ook juridisch verantwoordelijk voor het kind en ontstaat het ouderlijk gezag. De ­vader kan dan mee beslissen over opvoeding, opleiding en andere belangrijke levenskwesties. Hetzelfde geldt voor de niet-gehuwde lesbische meemoeder: ook zij zal het kind moeten erkennen.” Die erkenning kan overigens al vanaf de zesde maand van de zwangerschap, mits toestemming van de moeder.
 
Voor een erkenning moeten beide ouders samen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand een ‘aanvraag tot erkenning’ indienen. Dat kan in het gemeentehuis van hun woonplaats of de geboorteplaats. De procedure is gratis.
 
Wat bij scheiding of overlijden?
 
“Hier raken we eigenlijk aan de kernvraag waarover toekomstige ouders goed moeten nadenken”, zegt notaris Bohyn. “Want stel dat jij overlijdt: kan je partner dan in het huis blijven wonen? Of stel dat jullie allebei verongelukken: wie zal dan voor je kind zorgen? Voor al die ‘rampscenario’s’ bestaan juridische oplossingen bij de notaris.”
 
“Een huwelijkscontract is en blijft juridisch gezien de beste oplossing”, zegt de notaris. “Die samen­levingsvorm beschermt de langstlevende partner het best.” Die laatste beschikt namelijk over een ‘reserve’ die hem of haar nooit ontnomen kan worden, zodat hij of zij altijd minstens het vrucht­gebruik van de gezinswoning en de inboedel erft. De langstlevende erft bovendien het vruchtgebruik op de bezittingen van de overleden partner indien er geen andere regelingen getroffen zijn. Het kind erft de zogeheten ‘blote’ eigendom, maar zal daar dan wel erfenisrechten op moeten betalen. Omdat zoiets voor minderjarigen niet evident is, is het raadzaam een keuzebeding toe te voegen aan het huwelijkscontract. Dat laat de langst­levende echtgenoot toe om te kiezen welk deel hij of zij behoudt van het gemeenschappelijke huwelijksvermogen. Daarbij kan je kiezen voor een systeem waarbij het kind pas erft wanneer de langstlevende ouder overlijdt of dat het kind toch al de helft van de spaargelden of de gezinswoning ontvangt, in blote of volle eigendom, in percentages, enz. De langstlevende kan kiezen voor alles of niets én alles daartussenin. Zo is hij of zij niet afhankelijk van het kind (of de vrederechter indien het kind nog minderjarig is) en kan hij of zij ook rekening houden met de fiscale regelgeving op dat moment.”
 
Ook ongehuwd samenwonenden nemen het best hun voorzorgen. “Wie feitelijk samenwoont, moet goed beseffen dat de langst­levende bij het overlijden van de partner géén aanspraak kan maken op de erfenis. Zelfs niet op de gezinswoning: het kind erft alles”, zegt ­notaris Bohyn. “Voor wettelijk ­samenwonenden ligt dat anders: daar erft het kind alles in volle eigendom, op de gezinswoning en de inboedel na (in ‘blote’ eigendom). De langstlevende partner mag er dus blijven wonen.”
 
In theorie zou je ook via een testament kunnen regelen dat de langstlevende feitelijk samenwonende partner er mag blijven ­wonen, maar – zo benadrukt de notaris – een testament kan altijd eenzijdig worden gewijzigd, zelfs zonder medeweten van de partner, en je blijft gebonden aan de rechten van de ‘reservataire’ erfgenamen. “Er is een betere oplossing: het aanwas­beding, ook tontine genoemd. Daarin spreekt het koppel af dat het deel van de woning dat toebehoort aan de partner die eerst overlijdt, toekomt aan de langstlevende. Die laatste moet daar dan wel registratierechten op betalen, terwijl het via erfenis meestal zonder belasting kan.”
 
Wat als je kind alleen achterblijft?
 
Blijft nog een laatste doem­scenario: wat als jullie allebei plots overlijden? “Dan zijn er twee bekommernissen. Wie zal er voor het kind zorgen als jullie er niet meer zijn? En wat met de erfenis: krijgt het die al op zijn 18de in handen, met het risico dat het er de volledige erfenis doordraait?”
 
“Dat eerste kan je regelen via een verklaring van voorkeur van voogdij. Het is weliswaar een rechter die de voogd zal aanstellen, maar doorgaans houdt die wel rekening met de uitdrukkelijke wens van de ouders”, zegt notaris Bohyn. Zo’n verklaring kan je opnemen in je testament, maar je kan ze ook registreren bij de notaris (ca. 400 euro). “Als ik twee tips mag geven: vraag vooraf de instemming van de voogd die je op het oog hebt en stel eventueel een volgorde van namen op voor het geval de kandidaat overleden zou zijn of alsnog zou weigeren. Want niemand is verplicht om het voogdijschap op zich te nemen.”
 
De erfeniskwestie is op te lossen door een regime van bewind­voering in je testament op te nemen. “Dat kan een oudere broer of zus zijn, maar evengoed een nonkel of tante”, zegt de notaris. “Normaal gezien krijgt het kind zijn erfenis als het volwassen wordt. Via een bewindsclausule kan dat uitgesteld worden tot bijvoorbeeld de 25ste verjaardag. Al zijn er ook tussen­oplossingen, waarbij het kind voorschotten ontvangt of waarbij jaar na jaar een bepaald percentage van de erfenis wordt vrijgegeven.”
 
Meer info en details op www.notaris.be