Nieuwe Europese platform Data4food2030

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Beschikken over actuele en accurate data is voor elke sector belangrijk. Europa komt nu met een nieuw Europees platform, Data4food2030. We denken dat daarmee een belangrijke stap gezet is in de bredere richting van een datagestuurde en digitaal ondersteunde transitie van ons voedselsysteem.

Het initiatief wil uitgroeien tot een centrale kennisbank over de data-economie in de landbouw- en voedingssector. Het interessante is dat het systeem zich niet uitsluitend richt op landbouwers, maar ook op diverse gebruikersgroepen als beleidsmakers, technologieontwikkelaars en consumenten. We denken sowieso dat data de basis kunnen vormen voor een proactieve bedrijfsvoering, en ook kunnen bijdragen tot een hogere rentabiliteit of verduurzaming.

Een van de initiatiefnemers van het Data4foodproject is het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), en ook Wageningen University & Research (WUR) en de Lisbon Council horen daartoe. Zij zien het als een digitale innovatie om betrouwbare, niet-commerciële en actuele informatie op een duurzame en transparante manier te integreren in productie, distributie en consumptie. De monitor is gestructureerd in negen luiken, onder meer over beschikbare technologieën, wettelijke kaders, milieu-impact en sociale verschuivingen.

Het platform kan tout court ook bijdragen aan een betere samenwerking binnen de keten, inzicht in technologische trends en juridische kaders, en een snellere detectie van knelpunten inzake data-initiatieven. Dat is dan weer belangrijk in het streven van zowel de Vlaamse als de federale minister van Landbouw om het ketenoverleg te faciliteren en te komen tot een slim aanbod van producten, kaderend in onze voedselstrategie en de daarbij horende faire prijsvorming voor de boeren.

Vandaar zijn dit mijn vragen aan u, minister.

Op welke manier werd ons land betrokken bij het Europese platform Data4food2030, en hoe worden de noden van onze landbouwsector daarin opgenomen?

Op welke manier ondersteunt u kleine en middelgrote landbouwbedrijven om actief deel te nemen aan de data-economie en aan initiatieven zoals Data4food2030?

Welke stappen onderneemt u om datadeling tussen ketenpartners op een eerlijke, transparante en juridisch goed omkaderde manier te stimuleren?

En ten slotte, wordt er voorzien in een ondersteuning of een begeleiding voor landbouwers bij het registreren van eigen data-initiatieven, zodat ook zij maximaal kunnen bijdragen aan en profiteren van deze databank?

Minister Brouns heeft het woord.

Het Data4Food2030-project wordt Europees gefinancierd via het onderzoeksprogramma Horizon Europe. De totale subsidie van Europa is net minder dan 10 miljoen euro. Binnen dit budget is ook wisselwerking met de landbouwers voorzien.

Het Data4Food2030-project heeft tot doel de data-economie voor voedselsystemen te versterken. Dat gebeurt door enerzijds meer kennisvergaring en anderzijds meer inzicht te delen over de huidige toestand en de trends. Daarvoor is een monitor gemaakt, waarin data worden geïntegreerd uit onder andere officiële statistieken en literatuur. Er is een luik dat cijfers weergeeft komende van de Europese lidstaten, ook van België. Je kunt hierdoor op een kaart de verschillen doorheen Europa zien, maar ook in een grafiek de huidige toestand en de evolutie van de indicator vergelijken met specifieke landen en met het Europese gemiddelde. Het is niet eenvoudig een volledig beeld in cijfers te krijgen omdat er nog te weinig data worden verzameld over het onderwerp in de lidstaten.

De monitor is online raadpleegbaar sinds april. Tijdens het ontwikkelen werden de verschillende gebruikersgroepen van de monitor, waaronder ook landbouwers, betrokken om feedback en input te geven.

Daarnaast kijkt het project ook naar grote trends, bestudeert het mogelijke scenario’s, en zal er een toekomsttraject worden uitgestippeld waarin, via beleidsaanbevelingen, ook zal worden aangegeven welke rol overheden verder kunnen spelen.

Omdat ILVO een belangrijke projectpartner is, en hun onderzoekers het werkpakket leiden dat de monitor bouwt, worden Belgische perspectieven en belangen zeker vertegenwoordigd.

In mijn beleidsnota staan belangrijke ankers die de Vlaamse data-economie ook kunnen vooruithelpen. Enerzijds wordt digitalisering erkend als een hefboom voor innovatie, duurzaamheid en administratieve vereenvoudiging. Ook wordt de vermindering van administratieve lasten via digitale tools, standaardisatie en betere datadeling tussen overheid en landbouwer daarbij nog specifieker vermeld.

Ik steun ook de verdere ontwikkeling en uitrol van het datadeelplatform DjustConnect. Met DjustConnect is Vlaanderen immers pionier in het ontwikkelen van datadeelinitiatieven en de Vlaamse AgriDataSpace.

Een heel concreet voorbeeld waar dat nuttig is, is de perceelsinformatie die vanuit het Agenschap Landbouw en Zeevisserij (ALZ) enkel ter beschikking gesteld wordt via DjustConnect, waardoor meer bedrijven starten met connecteren met dat platform. Dat zorgt ook voor minder administratie voor de landbouwers zelf.

Daarnaast ondersteun ik initiatieven zoals het bodempaspoort. Dat is een digitale toepassing die landbouwers helpt hun bodem duurzamer te beheren. Er wordt gezorgd dat dat geen extra administratieve last is door de info via geautomatiseerd datadelen binnen te halen. De labo’s die bodemanalyses doen, stappen op die manier ook in die data-economie.

Er wordt ook actief voorzien in de ondersteuning en de begeleiding voor landbouwers rond dat datadelen. Als landbouwers veel datadeelinitiatieven gebruiken, maar ook hun rechten kennen qua dataprivacy en -eigenaarschap, zorgt dat namelijk voor een eerlijke en inclusieve data-economie.

Bij ILVO zit ook de helpdesk van DjustConnect, die landbouwers laagdrempelig ondersteuning biedt, voornamelijk voor het registreren en gebruiken van het platform, maar heel vaak wordt ook duiding gegeven over het gebruik van de geconnecteerde applicaties. Verder worden er vormingen georganiseerd in samenwerking met Ferm voor agravrouwen rond dat datadelen en ook toepassingen van AI in de land- en tuinbouw.

Dit jaar gingen al twaalf van die vormingen door in het kader van het Digislimboerenproject, gefinancierd vanuit het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Er zijn er ook nog vier gepland voor het najaar.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Dank u wel, minister.

Meten is weten, kennis is macht. Ik denk dus dat, wat dat betreft, het verwerven van al die data alleen maar een voordeel kan zijn. Men zou zich zelfs eerder de vraag kunnen stellen waarom dat tot op de dag van vandaag eigenlijk veel te weinig gebeurde.

We hebben het in de commissie Leefmilieu ook meermaals gehad over het Omgevingsloket waarbij men heel vaak, als men vragen stelt, de boodschap krijgt dat het Omgevingsloket dit of dat niet kan detecteren, terwijl het toch juist altijd heel belangrijk is om al die data, al die gegevens te hebben.

Het is dus op zich goed dat daar volop werk van wordt gemaakt. Als ik uw verhaal over DjustConnect hoor, neem ik aan dat dat een Vlaams initiatief is en dat dat eigenlijk niet gelinkt is aan het verhaal van Data4food. Of gaat dat in de toekomst wel ook daaraan gelinkt worden?

Ten tweede denk ik dat het ook heel belangrijk is om te focussen op die digitale geletterdheid, op die begeleiding en die ondersteuning. Ook zeker belangrijk is die privacy, zodat mensen ook geneigd zijn om er gebruik van te maken. Maar ze moeten natuurlijk ook kunnen, dus wat dat betreft is het zeker ook belangrijk om te focussen op de laagdrempeligheid van het hele verhaal.

Opnieuw, meten is weten en alleen maar als je heel veel data kunt capteren, kun je zorgen voor een betere bijsturing, en kan dat er tout court voor zorgen dat er een beter ketenoverleg is.

Vandaar heb ik nog een laatste vraag: is ook de federale overheid betrokken bij het verhaal van DjustConnect en Data4food? Ik denk daar zeker wel omdat dat een Europees initiatief is, maar op welke manier denkt u dan ook die data te kunnen gebruiken om nog intenser dat ketenoverleg te faciliteren?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik denk dat het vandaag duidelijk is, collega’s, dat data ‘key’ zijn in onze economie en dat we daar niet meer buiten kunnen. Die kunnen ook de performantie van sectoren, van bedrijfsvoeren, en van ondernemerschap versterken.

Voor mij is het belangrijk dat we die ook zo veel mogelijk met elkaar laten spreken, dat die complementair zijn als het gaat over het Europese verhaal Data4food2030, dat ons platform DjustConnect ook complementair is aan al die andere initiatieven, en dat we de landbouwers daarin mee hebben. Men moet overtuigd zijn van het databeheer.

Ik denk dat degenen die vandaag die trein missen, effectief een achterstand dreigen op te lopen. De land- en tuinbouw is een economische sector zoals alle andere, en data zijn nu eenmaal echt wel key voor die performante bedrijfsvoering.

We moeten daar dus de nodige opleiding en ondersteuning bieden om iedereen mee te hebben. Dat spreekt voor zich. Dat is een uitdaging in de digitale wereld van vandaag, dat we mensen daar niet in achterlaten. Ik denk echt, nogmaals, dat dat heel belangrijk is. Ik denk bijvoorbeeld ook aan de genetica als een heel belangrijke maatregel, dus het opvolgen van uw dieren op dat vlak. Er zijn zoveel toepassingen mogelijk waarbij data worden verzameld, waarna er AI op wordt ingezet, dat het ontegensprekelijk deel zal uitmaken van de toekomstige bedrijfsvoering van Vlaamse landbouwers.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Ik deel uw mening dat data heel belangrijk zijn. Op het moment dat AI daarop toegepast moet worden, moeten we wel altijd nog een screening doen nadien, zodat we niet weer een soortgelijk verhaal krijgen als ons grachtenverhaal. Maar ik deel alleszins uw mening. 

Ik zie u knikken maar daar was AI toch de boosdoener, met heel veel fouten in die kaarten als gevolg. (Opmerkingen van minister Jo Brouns)

Dat was inderdaad wel degelijk AI die daar gezorgd heeft voor heel wat fouten: de hoogtemodellen en daarop AI toegepast.

Maar alleszins, het capteren van al die data, ik denk dat dat toekomstgericht heel belangrijk is en dat we ook zo veel mogelijk mensen moeten motiveren om daar dan ook gebruik van te maken.

De vraag om uitleg is afgehandeld.